Τις πρώτες πληροφορίες για το Παγκράτιο αντλούμε από τους μύθους και τις παραδόσεις: με το Παγκράτιο ο Θησέας νίκησε το Μινώταυρο και ο Ηρακλής το λιοντάρι της Νεμέας.
Το Παγκράτιο ήταν η φυσική εξέλιξη του πρωτόγονου τρόπου συμπλοκής του ανθρώπου με τον εχθρό ή με τα ζώα για να επικρατήσει κι αποτελoύνταν από το Άνω ή Ορθοστάδην Παγκράτιο, στο οποίο οι αθλητές αγωνίζονταν σε όρθια στάση, ανταλλάσσοντας κτυπήματα με χέρια (πυγμές) και με πόδια (λακτίσματα) ή ακόμη και με το κεφάλι, τα γόνατα και τους αγκώνες. Επιδίωξή τους ήταν να πιάσουν τον αντίπαλο και να τον ρίξουν (ράσσειν) στο έδαφος. Εκεί έχουμε το Κάτω Παγκράτιο, όπου συνεχίζονταν η μάχη ανταλλάσσοντας κτυπήματα και λαβές με σκοπό την εγκατάλειψη του αντιπάλου (να δηλώσει δηλαδή «απαγόρευση»).
Ο παγκρατιαστής έπρεπε να συνδυάζει ταυτόχρονα τα προσόντα και τις ικανότητες των παλαιστών και των πυγμάχων. Να είναι δηλαδή πυγμαχικότερος των παλαιστών και παλαιστικότερος των πυγμάχων. Το Παγκράτιο αποτελούσε μέρος της στρατιωτικής εκπαίδευσης. Ειδικά στη Σπάρτη διοργανώνονταν αγώνες Παγκρατίου και για τις γυναίκες.
Ήταν αδιανόητο να υπάρξουν αγώνες, χωρίς να συμπεριληφθεί το Παγκράτιο. Μέχρι και στα Ρωμαϊκά χρόνια έπαιζαν Παγκράτιο σε όλες τις μεσογειακές χώρες, στον Εύξεινο πόντο και στη Μέση Ανατολή. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές λόγω των αυξημένων απαιτήσεων, της ποικιλίας και της αγωνίας που προκαλούσε στους θεατές. Αυτό που τους ενθουσίαζε πραγματικά, ήταν ο συνδυασμός του τρίπτυχου : φυσική ικανότητα, πνευματική διαύγεια και ηθική τελειότητα.
Το Παγκράτιο έφτανε στην ολοκλήρωση του θεάματος, δίνοντας τη μαχητική πληρότητα στους αγωνιστές μέσα από τους κανονισμούς (εναγώνιους νόμους), τους οποίους οριστικοποίησε ο Λεύκαρος από την Ακαρνανία. Οι αθλητές αγωνίζονταν σε κατηγορίες με βάση την ηλικία τους. Οι αγώνες γίνονταν πάντα κατά τη διάρκεια εορταστικών εκδηλώσεων και κυρίως στα Ολύμπια, τα Πύθια, τα Ίσθμια, τα Νέμεα και τα Παναθήναια.
Οι απαγορευτικές τεχνικές ήταν ελάχιστες. Παρόλα αυτά, οι παγκρατιαστές, αν και επιχειρούσαν επικίνδυνες λαβές και κτυπήματα, εντούτοις ποτέ δεν είχαν ως στόχο την εξόντωση του ανταγωνιστή.
Το να φτάσει όμως ένας αθλητής στο σημείο να δέχεται κτυπήματα και λαβές σκληρά κι επικίνδυνα χωρίς να δημιουργείται μέσα του η επιθυμία να εξοντώσει αυτόν που του τα επιφέρει, χρειάζεται τεράστια ψυχική προετοιμασία. Και αυτή ακριβώς επιτυγχάνονταν στις παλαίστρες, στους χώρους δηλαδή εκείνους που κυριαρχούσε πρώτα η φιλοσοφική διδασκαλία κι έπειτα οι αγώνες. Στην παλαίστρα, κάθε κτύπημα παγκρατιαστή ήταν κι ένα σφυρηλάτημα στην ψυχική αντοχή, στο σθένος , την υπομονή, την εγκαρτέρηση, την αυτοπεποίθηση, την αυτοσυγκράτηση, την αυτοκυριαρχία. Κάθε λαβή υποταγής, ήταν ένα μάθημα για τον εγωισμό του, για τα όριά του που οδηγούσε στην αυτογνωσία.
Γι’ αυτό το Παγκράτιο δεν ήταν απλά μόνο ένα θεαματικό αγώνισμα. Ήταν μια ολοκληρωμένη φιλοσοφική θεώρηση της ίδιας της ζωής με τους κανόνες της, τους οποίους ο παγκρατιαστής έπρεπε να σέβεται και ν’ αγωνίζεται για την επικράτησή τους. Κι αυτή ακριβώς ήταν η φιλοσοφία που ήταν και το ουσιαστικό πνεύμα της Ολυμπιακής ιδέας.
Οι Παγκρατιαστές διακρίνονταν από τους αθλητές άλλων αθλημάτων, είχαν ειδικούς τρόπους συμπεριφοράς, ειδική διατροφή, κόμμωση και φροντίδα του σώματος.
Τα έπαθλα των Παγκρατιαστών ήταν μεγάλης αξίας, πολύ μεγαλύτερα από ότι των νικητών των άλλων αγωνισμάτων. Το Παγκράτιο είναι το μοναδικό άθλημα που θεωρείτο «ιερό», γι’αυτό και το ιερουργούσαν την τελευταία ημέρων των αγώνων. Θεωρούσαν ότι δεν νικούσε ο αθλητής, αλλά ο ίδιος ο Θεός, γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν «ισόθεο».
Το πιο συνηθισμένο βραβείο στους «Ιερούς Αγώνες» (που δεν είχαν χρηματικό έπαθλο) ήταν ένα απλό στεφάνι. Συνηθισμένες τιμές για τους νικητές ήσαν: Έπαινοι, Αντιγραφή του ονόματος σε ειδικό Κατάλογο, Πρωτεία, Έπαθλα, Παροχή πολιτείας, Δωρεάν φαγητό, Πομπή επιστροφής στην πατρίδα, Γκρέμισμα μέρους των τειχών της πόλης για να περάσουν (αφού με τέτοιους νικητές η πόλη δεν είχε ανάγκη τειχών, όπως η Σπάρτη), Αγάλματα, Μνημεία, Επιτύμβια μνημεία και άλλα. Τα πιο συνηθισμένα μνημεία ήσαν ανδριάντες ή προτομές του αθλητή.
Το Παγκράτιο υμνήθηκε πάρα πολύ και έφτασε να γίνει « …των εν Ολυμπίαι τω κάλλιστον…» σύμφωνα με τον Φιλόστρατο.
Ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Φιλόστρατος ήταν αθλητές του Παγκρατίου αθλήματος. Σύμφωνα δε με το Φιλόστρατο, "ο αθλητισμός παράγει ψυχαγωγία, ενώ το Παγκράτιο παράγει φρόνημα". Επίσης, αναφέρει το Παγκράτιο σαν «το πιο άξιο άθλημα των Ολυμπιάδων και τη σπουδαιότερη προετοιμασία των πολεμιστών».
Με τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου το Παγκράτιο διαδόθηκε στην Ινδία και πιστεύεται πως από εκεί έφτασε στις χώρες της Άπω Ανατολής και αποτέλεσε τον πρόγονο των ανατολικών πολεμικών τεχνών, όπως είναι το Καράτε, το Ταε-Κβο-Ντο και άλλα.
Διάσημοι αρχαίοι Παγκρατιαστές ήταν ο Θεαγένης από την Θάσο, ο Λύγδαμης από τις Συρακούσες, ο Δωριέας και ο Διαγόρας από τη Ρόδο, ο Σώστρατος από την Σικυώνα, ο Πολυδάμας από τη Σκοτούσσα Θεσσαλίας, ο Μίλων ο Κροτωνιάτης, ο Αρριχίων ο Φιγαλεύς, ο Κλειτόμαχος ο Θηβαίος, κ.ά...
Το Παγκράτιο Παίδων ήταν το τελευταίο αγώνισμα που προστέθηκε στην Ολυμπία το 200 π.Χ.
Στη σύγχρονη εποχή το Παγκράτιο αναβίωσε στην Ελλάδα μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Τη δεκαετία του 1970, έγιναν οι πρώτες κινήσεις για την ίδρυση της Ομοσπονδίας Παγκρατίου. Το 1996 ιδρύθηκε η Ελληνική Ομοσπονδία Παγκρατίου Αθλήματος (Ε.Ο.Π.Α.), η οποία είναι αναγνωρισμένη από το κράτος και τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Το Παγκράτιο γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, ενώ έχει εκδηλωθεί μεγάλο ενδιαφέρον από πολλές χώρες του εξωτερικού. Για την ορολογία στο Παγκράτιο χρησιμοποιείται η αρχαία Ελληνική γλώσσα.
Το άθλημα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και χαρακτηρίζεται από κυριολεκτικά εκατοντάδες λαβές και τεχνικές οι οποίες κατόπιν ιστορικής έρευνας και τεκμηρίωσης έχουν ενταχθεί στη διδακτέα ύλη.
Οι κανονισμοί προστατεύουν τους αθλητές όσο γίνεται από τους τραυματισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Παγκράτιο δεν έχουν υπάρξει ποτέ τραυματισμοί τόσο σοβαροί όπως στο ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και άλλα δημοφιλή αθλήματα.
Σκοπός της Ομοσπονδίας Παγκρατίου είναι η καλλιέργεια, διάδοση, προαγωγή κι οργάνωση του Αθλήματος στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη αγωνιστική του μορφή, τόσο στον Ελλαδικό όσο και στο διεθνή χώρο, η προσέλκυση των νέων και η ανάπτυξη Ολυμπιακού Πνεύματος.
Το Παγκράτιο σήμερα, εκτός από μια αθλητική δραστηριότητα, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο σαν τρόπος βελτίωσης της υγείας-φυσικής κατάστασης και αυτοάμυνας, αλλά και σαν αντικείμενο μελέτης και έρευνας από το Σύγχρονο Έλληνα που αναζητά την εθνική του κληρονομιά!
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΑΛΕΞΗ
ΠΡΟΠΟΝΗΤΡΙΑ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ ΑΘΛΗΜΑΤΟΣ
Σχολιάστε :